ANKARA - Ülke genelinde 16 milyon kişinin sigara kullandığını belirten TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken TESK olarak hazırladıkları raporda 15 yaş üstü nüfusun 31.2 sinin sigara tiryakisi olduğunu belirtti. Palandöken, sigara içme sıklığının erkeklerde yüzde 47,9 kadınlara yüzde 15,2 göre daha fazladır. Yaklaşık 12 milyon erkek ve 4 milyon kadın sigara içmektedir. Erkeklerin yaklaşık yarısı yüzde 43,8 ve kadınların da yüzde 11,6`sı her gün sigara içtiğini ve kaçak sigaradan maliyenin yıllık 1 milyar lira vergi kaybına uğradığını açıkladı.
-`ERKEKLER KADINLARDAN ÇOK SİGARA İÇİYOR`
Sigara içen her 10 kişiden 9`undan daha çoğu erkeklerde yüzde 92,6, kadınlarda ise yüzde 98,0 mamül sigara içildiğini belirten Bendevi Palandöken, `Hergün sigara içenlerin üçte ikisi (yüzde 66,1) günde yarım paketten (11 sigara), yüzde 15,5`i de bir paketten daha fazla sigara içmektedir. Ortalama olarak erkekler günde 19,3, kadınlar da 12,2 sigara içmektedir. Günde içilen sigara sayısı ve uyandıktan sonra ilk sigarayı içme zamanı tütün bağımlılığı bakımından önemli göstergelerdir. Erkeklerin yaklaşık yarısı (yüzde 45,4) günde bir paket ve beşte biri de (yüzde 17,7) bir paketten daha fazla sigara içmektedir. Kadınların yüzde 7,6`sı günde bir paketten daha çok sigara içmektedir. Her gün sigara içenlerin yüzde 41,1`i uyandıktan sonraki ilk yarım saat içinde, yüzde 12,8`i de ilk beş dakika içinde sigara içmektedir. Uyandıktan sonraki ilk yarım saatte sigara içme erkeklerde (yüzde 42,6) kadınlara (yüzde 35,6) göre daha fazladır` dedi.
`SİGARA SATIŞI DÜŞÜYOR`
Ocak 2010 tarihinde sigara üzerindeki özel tüketim vergisi (ÖTV) yüzde 20 oranında artırılmış, bu şekilde tütün üzerindeki toplam vergi yükü, Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen yüzde 75 düzeyinin üzerine çıkarak yüzde 78`e ulaştığını hatırlatan TESK Genel Başkanı, `Türkiye`de 2010 yılının 8 ayı içinde satılan sigara miktarı, 2009 yılının aynı dönemine göre yüzde 22,6 daha düşüktür. 2006 yılı başından 2010 yılı Ağustos sonuna kadar geçen dönemde, Türkiye`de tüketilen sigara miktarı 24 milyar 589 milyon 93 bin paket. Böylece 4,5 yılı aşan bu sürede tiryakiler, 491 milyar 781 milyon 880 bin adet sigara içmiştir. Yaklaşık olarak yılda da 5 milyar paket sigara tüketimine denk geliyor` diye konuştu.
KAÇAK SİGARA
Yetkililere göre yasadışı ticaret çoğunlukla ülkenin güneydoğu bölgesinde ve
Mersin, Antalya ve İzmir`de bulunan gümrüksüz bölgelerde gerçekleştiğini kaydeden Palandöken, `Güneydoğu bölgesinin dağlık olması, devam eden terör faaliyetleri ve askeri faaliyetler nedeniyle denetim aktiviteleri güçlükle yürütülmektedir. Diğer yandan Uzak Doğu`dan Orta Doğu`ya gelen transit sigaralar gümrüksüz bölgelerden kaçak yollarla Türkiye`ye sokulmaktadır. Sigara fiyatlarındaki yükselişin temel nedeni bütçe açığını kapatmak amacıyla getirilmiş olan vergilerdeki artıştır. Sigara fiyatları gelir düzeylerine göre çok fazla arttığı için tiryakiler ucuz sigara arayışına yöneldi. Kaçak olarak yurdumuza giren sigaraların fiyatı, bizdeki ortalama sigara fiyatlarından yarı yarıya ucuzdur. Yakalanamayan sigara sayısının, yakalanandan daha fazla olduğunu düşünürsek, kaçak sigara oranının ülke genelinde yüzde 15-20`yi bulduğu tahmini yapılabilir. Bu oran güneydoğuda yüzde 80 - 90`lara ulaşmaktadır. Özellikle doğu ve güneydoğu illerinde sigara bayilerinin sigara satışları durma noktasına gelmiştir` şeklinde konuştu
`VERGİ KAYBI 1 MİLYAR`
2009 yılında sigaradan 11.5 milyar lira ÖTV tahsil eden Maliye Bakanlığının, 2010 yılı için çıtayı yükselterek, yüzde 42.2 artışla 16.4 milyar TL ÖTV tahsil etmeyi hedeflediğinin altını çizen Bendevi Palandöken, `Bu tutarın, KDV`si ile birlikte 20.3 milyar liraya ulaşması öngörülmektedir. Kaçağın her yüzde 10`luk diliminde 2 milyar liralık vergi kaybı oluşuyor. Buna göre, yüzde 20`lik dilimde 4 milyar liralık bir vergi kaybı söz konusudur. Yetkililerin yaptığı açıklamaları takip ettiğimizde ise vergi kaçağının 1 milyar liranın üzerinde olduğudur` dedi.
-`ZAM ÇÖZÜM DEĞİL`
Sigaranın sağlık açısından zaten zararlı olmasının yanı sıra, nasıl üretildiği bilinmeyen, kontrol dışı üretilmiş sigaraların aynı kaçak üretilmiş içki gibi insan sağlığına daha büyük zararlar verdiğinin açık olduğunu belirten Bendevi Palandöken, `Öncelikle tercihimiz kimsenin sigara içmemesidir. Ancak içenlerinde, TAPDK Belgeli sigara satan bayilerden bandrollü tütün ve tütün mamullerini tercih etmelidir. Cadde ve sokak aralarında tablada sigara satışı önlenmelidir. Özellikle Doğu ve Güneydoğu illerinde ve serbest bölgelerde kontroller sıkılaştırılmalıdır. İlgili kurumlar arasında sürekli bir işbirliği ve koordinasyon sağlanmalıdır. Kaçak sigara denetimleri uluslar arası işbirliği içinde arttırılmalıdır. En önemlisi sigaraya zam yapmakla insanlar sigarayı bırakmaz. Zam kaçağı artırır. Sigarayı bırakmanın yolu her konuda olduğu gibi eğitimden geçer` diye konuştu.